హనుమంతుడు భారతీయ పురాణాల్లో అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగిన దేవత. ఆయన భక్తి, శక్తి, ధైర్యానికి చిహ్నంగా కొలవబడతారు. ఆయన గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం.
పుట్టుక
హనుమంతుడు వానరరాజు కేశరి మరియు అంజనాదేవి కుమారుడు. అంజనాదేవి అప్సర (దేవకన్య)గా ఉన్నప్పుడు ఒక శాపం వల్ల వానర రూపంలోకి మారింది. ఆమె భక్తితో మహాశివుడిని పూజించింది. ఆమె తపస్సు వల్ల, వాయుదేవుడు తన దివ్యశక్తితో ఆమెకు ఒక దివ్యశక్తి ప్రసాదించాడు. ఈ కారణంగా హనుమంతుడు వాయు పుత్రుడు (వాయుపుత్రుడు) అని పిలువబడతారు.
బాల్యం
హనుమంతుడు బాల్యంలోనే అసాధారణ శక్తి కలిగి ఉన్నాడు.
- సూర్యుడిని పండు అనుకొని తినడం: ఒకసారి హనుమంతుడు సూర్యుడిని పండు అనుకొని ఆకాశంలో ఎగిరి దానిని తినడానికి ప్రయత్నించాడు. ఇది సూర్య దేవుని, ఇంద్రుడి, మరియు ఇతర దేవతలతో పెద్ద సంఘర్షణకు దారితీసింది. ఇంద్రుడు తన వజ్రాయుధంతో హనుమంతుడిని దాడి చేశాడు, దాంతో అతను బలహీనుడయ్యాడు. వాయుదేవుడు తన కుమారుని కోసం ఆగ్రహంతో వాయువును ఆపివేశాడు. ఈ కారణంగా లోకమంతా ఊపిరాడక ఇబ్బందిపడింది. ఆ తరువాత, దేవతలందరూ హనుమంతుడికి శక్తులను ప్రసాదించి క్షమాపణలు చెప్పారు.
దైవశక్తులు
హనుమంతుడు ఎన్నో దైవిక శక్తులను కలిగి ఉన్నారు:
- శరీరాన్ని పొడుగుగా లేదా చిన్నగా మార్చగల శక్తి.
- ఆకాశంలో ఎగరగల శక్తి.
- అపారమైన శారీరక బలం.
- చిరంజీవి (ఎప్పటికీ జీవించే శక్తి).
రామాయణంలో హనుమంతుడు
హనుమంతుడు రామాయణంలో కీలక పాత్ర పోషించారు.
శ్రీరాముని సేవ
హనుమంతుడు సుగ్రీవుడి ముఖ్య మంత్రిగా ఉండేవాడు. రాముడు తన భార్య సీతను రాక్షస రాజు రావణుడు అపహరించిన తరువాత, లంకలో ఆమెను వెతికేందుకు హనుమంతుడు సహాయం చేశారు.
- సముద్రాన్ని దాటడం: హనుమంతుడు సముద్రాన్ని దాటి లంకకు వెళ్లి సీతామాతను కనుగొన్నారు. సీతకు రాముడి ఉంగరం అందించి, రాముడి సందేశాన్ని చెప్పాడు.
- లంకను దహనం చేయడం: రావణుని తోడుల ద్వారా హనుమంతుడిని పట్టుకొని అతని తోకకు నిప్పు పెట్టారు. హనుమంతుడు తన తోకను ఉపయోగించి లంకనగరాన్ని దహనం చేశాడు.
- సంజీవని పర్వతం తీసుకురావడం: రామ రావణ యుద్ధంలో లక్ష్మణుడు తీవ్రంగా గాయపడినప్పుడు, హనుమంతుడు హిమాలయాలలో ఉన్న సంజీవని మూలికను తీసుకురావడానికి వెళ్లాడు. మూలికను కనుగొనలేక, మొత్తం పర్వతాన్ని తీసుకువచ్చాడు.
మహాభారతంలో హనుమంతుడు
హనుమంతుడు చిరంజీవి కాబట్టి, మహాభారతంలో కూడా కనిపిస్తారు. బీముడు (పాండవుల్లో ఒకరు) తన సోదరుడిగా హనుమంతుని తెలుసుకుని ఆయన ఆశీర్వాదాన్ని పొందాడు.
హనుమంతుని భక్తి
హనుమంతుడు రాముడిపై అత్యంత విశ్వాసభక్తి కలిగి ఉన్నారు. ఆయన రాముని దాసుడిగా తన జీవితాన్ని అంకితం చేశారు. హనుమంతుడు రాముని పేరు ఎల్లప్పుడూ జపిస్తూ, రామకార్యానికి తన శక్తులను ఉపయోగించేవాడు.
చరిత్రలో హనుమంతుని ప్రాముఖ్యత
- సంకల్పశక్తి మరియు ధైర్యం: హనుమంతుడు నిస్వార్థ సేవకు, అపారమైన ధైర్యానికి చిహ్నం.
- భక్తికి ఉదాహరణ: హనుమంతుడి భక్తి అన్ని తరాల ప్రజలకు ఆదర్శంగా ఉంది.
హనుమంతుని పూజ
హనుమంతుడిని మంగళవారం మరియు శనివారం రోజుల్లో ఎక్కువగా పూజిస్తారు. హనుమాన్ చాలీసా పారాయణం భక్తులందరికీ ధైర్యం, విశ్వాసం, మరియు నమ్మకాన్ని ఇస్తుంది.
ముఖ్యమైన పాఠాలు
హనుమంతుడి జీవితానికి కొన్ని ముఖ్యమైన పాఠాలు:
- భక్తి మరియు నమ్మకంతో ఏవైనా సాధ్యమే.
- త్యాగం మరియు సేవ ఎల్లప్పుడూ గొప్పతనానికి దారి తీస్తాయి.
- శక్తి, ధైర్యం మాత్రమే కాకుండా, జ్ఞానం కూడా ముఖ్యమని హనుమంతుడు చూపించారు.
హనుమంతుని ప్రధాన కథల వివరణ
ఇప్పుడు హనుమంతుడి జీవితంలోని కొన్ని ప్రముఖ కథలను విశ్లేషించుకుందాం:
1. హనుమంతుడి విద్యాభ్యాసం
హనుమంతుడి తల్లిదండ్రులు అతనికి ఉన్న అపారమైన శక్తులను గుర్తించి, అతన్ని విద్యలు నేర్చుకోవడానికి గురువుగా సూర్యదేవుని సూచించారు.
- సూర్యదేవుని వద్ద విద్యలు: హనుమంతుడు సూర్యదేవుని గురువుగా చేసుకొని అన్ని శాస్త్రాలు, వేదాలు, మరియు యుద్ధకళలలో నిపుణుడయ్యాడు.
- గురుదక్షిణ: హనుమంతుడు సూర్యదేవునికి గురుదక్షిణగా తన సేవను అంకితం చేశాడు. సూర్యదేవుడు ఈ సప్తమి నాటి సేవను ఆనందంగా అంగీకరించారు.
2. సూర్యుడి గురించి ప్రసిద్ధ కథ
హనుమంతుడు బాల్యంలోనే తన ఆకాశమంత బలాన్ని చూపించాడు. ఒకరోజు, సూర్యుడిని పండు అనుకొని తినడానికి ఆకాశంలో ఎగిరిపోయాడు. ఇంద్రుడు దీనిని ఆపడానికి తన వజ్రాయుధాన్ని వాడాడు. ఇది హనుమంతుడికి గాయం కలిగించింది, కానీ వాయుదేవుడు ఈ సంఘటనతో కష్టపడటంతో, దేవతలందరూ కలిసి హనుమంతుడికి శక్తుల వరాలు ఇచ్చారు.
3. సముద్రం దాటడం
హనుమంతుడు సీతామాతను కనుగొనడం కోసం లంకకు వెళ్లాలి. ఇది రామాయణంలో అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగిన ఘట్టం.
- సముద్రం ఎగిరిపారడం: హనుమంతుడు తన శరీరాన్ని విస్తరించి, సముద్రాన్ని ఎగిరిపారాడు. ప్రయాణంలో అతను రాక్షసులను ఎదుర్కొని విజయం సాధించాడు.
- సీతామాతకు సందేశం అందించడం: సీతామాతకు రాముడి ఉంగరాన్ని అందించి, రాముడి సందేశాన్ని వివరించాడు. ఆమెకు ధైర్యం కలిగించాడు.
4. లంక దహనం
హనుమంతుడు రావణుడి కోర్టులో వెళ్లి, సీతామాతను విడిచిపెట్టమని సూచించాడు. రావణుడు ఆయనను అవమానించి, అతని తోకకు నిప్పు పెట్టమని ఆజ్ఞ ఇచ్చాడు.
- తపస్సుతో సహనాన్ని చూపిన హనుమంతుడు: తన ఆగ్రహాన్ని ఆపుకున్న హనుమంతుడు, తన శక్తితో లంకను దహనం చేసి, రాముడి సత్తాను రావణునికి గుర్తు చేశాడు.
5. సంజీవని పర్వతం
లక్ష్మణుడు యుద్ధంలో కూరగాయపడినప్పుడు, ఆయన్ని రక్షించడానికి సంజీవని మూలిక అవసరం అయ్యింది.
- పర్వతాన్ని తీసుకురావడం: హనుమంతుడు పర్వతాన్ని గుర్తించలేక, పూర్తిగా పర్వతాన్నే తీసుకువచ్చాడు. ఈ కథ హనుమంతుడి చురుకుదనానికి మరియు అపారమైన శక్తికి ఓ ఉదాహరణ.
6. భక్తి మరియు దాస్య భావం
హనుమంతుడు రాముడి పాదసేవకుడిగా ఉండడాన్ని గర్వంగా భావించాడు. రాముడి పేరు ఉన్న ప్రదేశంలో తన శక్తులను చూపించేవాడు.
- రాముడి బొమ్మను తన గుండెలో ఉన్నట్లు చూపించే ప్రసిద్ధ చిత్రం, భక్తి శక్తికి ఆరాధన.
7. మహాభారతంలో హనుమంతుడు
హనుమంతుడు చిరంజీవి (ఎప్పటికీ జీవించే వ్యక్తి) కాబట్టి, మహాభారతంలో కూడా కనిపిస్తాడు.
- భీముడి తో సోదర బంధం: హనుమంతుడు భీముడికి సోదరుడిగా పరిచయమయ్యాడు. భీముడికి ధైర్యాన్ని, జ్ఞానాన్ని ప్రసాదించి, అతనికి రాముని గొప్పతనాన్ని వివరించాడు.
8. హనుమంతుని చిరంజీవితనం
దేవతల ఆశీర్వాదంతో, హనుమంతుడు చిరంజీవిగా ఉంటాడు. అతను ఎప్పుడూ భక్తుల కోసం ప్రత్యక్షంగా ఉంటాడు.
- భక్తుల ప్రార్థనలకు వెంటనే స్పందించే స్వభావం కలిగిన దేవుడిగా, హనుమంతుడు పూజలు అందుకుంటాడు.
హనుమంతుని జీవితం నుండి పాఠాలు
- భక్తి పరాకాష్ఠ: హనుమంతుడి భక్తి అత్యంత ప్రశంసనీయం.
- ధైర్యం మరియు త్యాగం: త్యాగం మరియు ధైర్యం యొక్క మహిమను హనుమంతుడు చూపించారు.
- అహంకారం లేని సేవ: తన శక్తి గురించి ఎప్పుడూ గర్వపడకుండా, ఇతరుల కోసం సేవ చేయడం హనుమంతుడి ప్రత్యేకత.
హనుమంతుని పూజ విధానం
- మంగళవారం మరియు శనివారం హనుమంతుడి పూజకు చాలా ముఖ్యమైన రోజులు.
- హనుమాన్ చాలీసా పారాయణం ప్రతి రోజు చేస్తే భక్తులకు ధైర్యం మరియు ఆరోగ్యం లభిస్తాయి.